Шүүхийн нэр, шийдвэрийн дугаар: Монгол Улсын дээд шүүхийн хяналтын шатны эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдааны 2023.03.09-ний өдрийн №44 тогтоол

Тоймын дугаар, огноо: №32 /ЭХТ-10/, 2023.04.03

Шийдвэрийн төлөв: Хүчин төгөлдөр болсон.

Санамж: Энэхүү тойм нь шүүхийн шийдвэрийг орлохгүй бөгөөд олон нийтийг мэдээллээр хангах зорилготой болно.

Албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах, мөнгө угаах гэмт хэргүүдэд холбогдсон Б, Э, Т нарт холбогдох хэргийг анхан шатны шүүх “гэмт хэргийн шинжгүй” гэж үзэж, тэднийг цагаатгаж шийдвэрлэснийг эс зөвшөөрч прокурор  эсэргүүцэл бичсэн байна.

Давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан хэлэлцээд анхан шатны шүүхийн цагаатгах тогтоолыг хэвээр үлдээсэн, ингэхдээ “анхан шатны шүүхийн шийдвэр хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй, прокурорын яллах дүгнэлтийн үндэслэл болсон нотлох баримтуудад дүгнэлт хийхгүй орхигдуулсан” гэж үзсэн  хэдий ч  “Монгол Улсын Их хурлаас 2022 оны 6 дугаар сарын 3-ны өдөр баталсан Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулиар анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр шүүхэд буцаах хууль зүйн боломжгүй болсон” гэж дүгнэжээ. 

Уг тогтоол, магадлалд  прокурорын бичсэн эсэргүүцлийн дагуу Улсын дээд шүүх хэргийг хянан хэлэлцээд анхан болон давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг тус тус хүчингүй болгож шийдвэрлэв. 

Анхан шатны шүүхийн цагаатгах тогтоолд заасан үндэслэл нь хэргийн бодит байдалтай нийцээгүй, эсхүл шүүх Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль ноцтой зөрчсөн алдаа гаргасан нь  тухайн шийдвэрийг хүчингүй болгох, эсхүл өөрчлөх үндэслэлд хамаарах талаар Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.5 дугаар зүйлд хуульчлан заасан.  Гэтэл давж заалдах шатны шүүх хуулиар үүрэг болгосон дээрх заалтыг хэрэгжүүлээгүй нь агуулгын хувьд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн талаар хийсэн дүгнэлттэй нь зөрчилдсөнөөс гадна Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн зорилт, нийтлэг зарчмуудад нийцээгүй гэж хяналтын шатны шүүхээс дүгнэлээ.

Монгол Улсын Их хурлаас 2022 оны 6 дугаар сарын 3-ны өдөр баталсан Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулиар анхан, давж заалдах болон хяналтын шатны шүүх хуралдаанаас хэргийг прокурорт буцаах шүүхийн эрх хэмжээг хүчингүй болгож, шүүхийн шатанд мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулах журмыг шинээр хуульчилсан нь хуульд нийцээгүй шүүхийн шийдвэрийг дээд шатны шүүхээс хэвээр үлдээх үндэслэл болох ёсгүй.

Давж заалдах шатны шүүх нь тухайн эрүүгийн хэрэгт хийгдсэн ажиллагаа, шийдвэрийг бүхэлд нь хянах эрх хэмжээтэй, энэ хүрээнд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай холбоотой гаргасан давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг анхан шатны шүүх, прокурор, мөрдөгч заавал биелүүлэх үүрэгтэй болно.

Өөрөөр хэлбэл, давж заалдах, эсхүл хяналтын шатны шүүхээс эрүүгийн хэргийг эцэслэн шийдвэрлэхгүйгээр, хуульд заасан үндэслэлээр доод шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгосон тохиолдолд анхан, эсхүл давж заалдах шатны шүүх нь хуулиар олгогдсон эрх хэмжээний хүрээнд эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хуульд заасан журмын дагуу дахин явуулж, дээд шатны шүүхийн шийдвэрт дурдсан Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, эсхүл Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн алдааг зөвтгөж, хууль ёсны ба үндэслэл бүхий шийдвэр гаргах үүрэг хүлээнэ гэж хяналтын шатны шүүхийн тогтоолд дурдсан байна.

Шийдвэрийг бүтнээр харах цахим холбоос: https://www.supremecourt.mn/printc?id=38035

Тоймыг бэлтгэсэн: Улсын дээд шүүхийн шүүгч  Б.Батцэрэн